ธรรมะเพื่อสังคมและโลก (พ.ศ. ๒๕๒๕-๒๕๓๔)

แม้ท่านอาจารย์พุทธทาสจะเป็นพระภิกษุใน
พุทธศาสนานิกายเถรวาท แต่การศึกษาจนเข้า
ถึงแก่นแท้แห่งพระธรรมคำสอน ได้ทำให้ท่าน
ก้าวพ้นไปจากการติดยึดในนิกายอย่างงมงาย
และไร้ประโยชน์ ตั้งแต่แรกตั้งสวนโมกข์ ท่าน
ได้ศึกษาพุทธศาสนานิกายอื่นๆ อย่างกว้างขวาง
ไม่ว่ามหายาน วัชรยาน เซ็น โดยเฉพาะ
พุทธศาสนานิกายเซ็น ท่านได้แปลหนังสือ
เรื่อง "สูตรเว่ยหล่าง" และ"คำสอนของฮวงโป"
ฯลฯ แม้ว่าการปฏิบัติดังนี้ของท่านจะเป็นเหตุ
ให้ท่านถูกโจมตีว่า กระทำนอกรีต ผิดแบบแผน
ของพระฝ่ายเถรวาท ก็ตาม

ยิ่งไปกว่านั้น ท่าน
อาจารย์พุทธทาส
ยังได้ก้าวพรมแดน
แห่งการแบ่งแยก
ทางศาสนาไปด้วย
โดยรู้จักและเป็น
สหายธรรมเพื่อศึกษา
แลกเปลี่ยนธรรมะกับ
เพื่อนต่างศาสนิกหลายคน เช่น หัจญี
ประยูรวทานยกุล นักศึกษาธรรมชาว
มุสลิม ผู้มาเยือนสวนโมกข์ตั้งแต่ยุคต้น
แต่ท่านยังขวนขวายศึกษาพระคัมภีร์
ไบเบิล กุรอ่าน เพื่อให้เข้าใจถึงคำสอนของ
แต่ละศาสนาแล้วนำมาอธิบายให้พุทธ
ศาสนิกชนได้เข้าใจว่า ทุกศาสนามีจุดมุ่ง
หมายเดียวกัน คือ ช่วยมนุษย์ให้เข้าถึงการดับทุกข์จึงไม่ควรแบ่งแยกหรือมีอคติ
ต่อกัน ท่านมุ่งส่งเสริมให้สวนโมกข์เป็นแดนธรรมของโลกที่ไม่มีพรมแดนแห่ง
ลัทธิ นิกายหรือศาสนาใดๆ มาแบ่งกั้น ในทางตรงกันข้าม สวนโมกข์จะมุ่งเผยแผ่
ให้ศาสนิกชนต่างๆ ได้เข้าใจถึงหัวใจแห่งศาสนาของตน  เพื่อก่อให้เกิดความ
เข้าใจระหว่างศาสนาทั้งหลายในที่สุดด้วย ท่านอาจารย์พุทธทาสได้ถือภารกิจนี้
เป็นปณิธานที่สำคัญยิ่ง ๒ ใน ๓ ประการของท่านในการทำงานรับใช้พระศาสนา
เพราะช่วงเวลาดังกล่าวนี้ ความขัดแย้งทางศาสนา ได้ปะทุรุนแรงยิ่งขึ้นในโลก
เกิดการฆ่าฟัน ล้างผลาญกันอย่างน่าสยดสยอง ไม่ว่าในอินเดีย ศรีลังกา
ตะวันออกกลาง ฯลฯ 

และด้วยความเห็นที่ว่า
พระพุทธศาสนาเป็นศาสนา
ของโลกที่สามารถจะช่วย
มนุษยชาติ ไม่ว่าชนชาติใด
หรืออยู่อาศัยในมุมใดของโลก
ให้หลุดพ้นจากทุกข์ได้ในช่วง
๑๐ ปีที่ล่วงมานี้ ท่านจึงเห็น
ความสำคัญของงานเผยแผ่
พระพุทธศาสนาแก่ชนต่าง
ชาติด้วยโดยในปี ๒๕๒๖ ได้สนับสนุนให้พระอธิการ โพธิ์ พุทธธัมโม จัดสอน
สมาธิภาวนาแก่ชาวตะวันตกซึ่งเข้ามาท่องเที่ยวที่เกาะสมุย จ.สุราษฎร์ธานี โดย
การติดป้ายเชิญชวนตามเรือเฟอรี่ ร้านค้าต่างๆ กิจกรรมดังกล่าวประสบความ
สำเร็จเป็นอย่างดี จากกลุ่มเล็กๆ ขยายมาจนกระทั่ง เกิดโครงการสวนโมกข์
นานาชาติ ขึ้น ณ บริเวณสวนมะพร้าว ฝั่งตรงข้ามถนนกับสวนโมกข์ปัจจุบัน 
โดยมีชาวต่างประเทศเข้ารับการฝึกอบรมนับร้อยคน ในการฝึกอบรมแต่ละครั้ง
ซึ่งจัดขึ้นทุกวันที่ ๑-๑๐ ของเดือน ชาวต่างประเทศจำนวนไม่น้อยที่เดินทางมา
เพื่อการนี้โดยเฉพาะ เนื่องจากได้รับการบอกเล่าต่อๆ กันมา ถึงอานิสงฆ์แห่งการ
ฝึกอานาปานสติภาวนา เพื่อพัฒนาจิตใจ จากสวนโมกข์นานาชาติแห่งนี้ นอกจาก
ฝึกสอนชาวต่างชาติแล้ว สวนโมกข์นานาชาติยังจัดให้มีการฝึกสอนคนไทยที่
สนใจด้วยเป็นระยะๆ ตลอดทั้งปี

ในขณะเดียวกัน กิจกรรมอื่นๆ ที่เคยดำเนินมา ก็ยังคงดำเนินอยู่
อย่างต่อเนื่อง ไม่ว่าจะเป็นงานที่โรงหนัง โรงปั้น และการจัด
บรรยายธรรมแก่หมู่คณะต่างๆ เพื่อให้ผู้มาเยือนสวนโมกข์ได้
รับดวงตาแห่งธรรม  ที่จะนำชีวิตไปสู่ความสะอาด สว่าง และ
สงบ ได้ ในส่วนของท่านอาจารย์เอง ก็ยังคงยืนหยัดแสดงธรรม
ที่จะให้คนในยุคสมัยแห่งการบูชาวัตถุนี้ได้หลุดพ้นจาก
"ความเห็นแก่ตัว" ไม่มุ่งแต่การเสพและสะสมวัตถุจนก่อทุกข์
ให้แก่ตน และผู้อื่น ดังที่เป็นอยู่ อันเป็นปณิธานประการที่ ๓
ของการปฏิบัติภารกิจแห่ง "พุทธทาสภิกขุ"